عقود از حیث اثر حقوقی خود به 3 دسته کلی تقسیم می شوند:
1-عقد تملیکی: اثر اصلی آن ها ایجاد یا انتقال مالکیت عین یا مالکیت منافع یا یکی از حقوق عینی است مثل بیع( ماده 338 قانون مدنی)معاوضه،هبه( ماده 795 قانون مدنی) اجاره اشیاء (ماده 466 قانون مدنی) ،قرض( ماده 648 قانون مدنی) ،وصیت تملیکی (ماده 826 قانون مدنی)
2-عقود عهدی: گاهی اوقات اثر حقوقی عقد ایجاد تعهد است مثل ضمان ضم ذمه یا انتقال تعهد است مثل ضمان نقل ذمه یا سقوط تعهد مثل تبدیل تعهد.
عقد کفالت،جعاله و قرارداد بیمه نیز از مصادیق دیگر عقود عهدی است.
3-عقود اذنی: اثر حقوقی این عقود ایجاد اذن برای شخص است تا بتواند در اموال یا حقوق شخص دیگری تصرف کند مثل وکالت،ودیعه و مضاربه.
آثار اصلی و اساسی عقود محدود به این 3 اثر نیست و آثار ذکر شده از مهم ترین آثار عقود هستند از دیگر آثار عقود می توان به ایجاد زوجیت،اقاله،ایجاد شخصیت حقوقی(شرکت) اشاره نمود.
1- شرط عوض ماهیت عقد مجانی را تغییر نمی دهد و عقد همچنان مجانی است.
2- تلف یکی از عوضین در عقود معوض قبل از تسلیم منجر به انفساخ عقد می شود ولی در عقود مجانی با شرط عوض صرفا به مشروط له حق فسخ بر مبنای خیار تخلف از شرط می دهد.
3-درعقود معوض حق حبس ایجاد می شود ولی در عقود مجانی حق حبس ایجاد نمی شود.
4-مستحق الغیر شدن یکی از عوضین در عقود معوض موجب بطلان عقد می شود ولی در عقود مجانی با شرط عوض صرفا از جانب مشروط له قابلیت فسخ پیدا می کند.
ودیعه فقط در دو عقد وقف و صدقه گذاشتن شرط عوض باطل است.
1-عقود معوض: دو عوض اعم از مال یا تعهد در برابر یکدیگر قرار می گیرند. مثل بیع و معاوضه
2-عقود غیرمعوض: دو عوض اعم از مال یا تعهد به نفع طرف دیگر برقرار می شود مثل ودیعه،هبه،وقف و عاریه.
1-فروش اموال دولتی چون تابع قوانین مناقصات و سایر قوانین است.
2-فروش اموال محکوم علیه تابع قانون اجرای احکام مدنی است.
3- فروش اموال شخص متعهد در اداره ثبت تابع آیین نامه اجرای اسناد رسمی لازم الاجراست.
4-قبول ترکه یک ایقاع رضایی است ولی رد ترکه یک ایقاع تشریفاتی است تابع مواد 242 و 249 قانون امور حسبی.
5-خرید و فروش سهام شرکت های بورسی و انتقال سهام شرکت های تعاونی تشریفاتی هستند و در صورت عدم ثبت نقل و انتقال باطل است برعکس شرکت های سهامی عام که اگر انتقال در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت نگردد باطل نیست فقط در مقابل شخص ثالث قابلیت استناد ندارد.
6-انتقال حق کسب و پیشه با سند رسمی است مطابق ماده 19 قانون روابط موجر و مستاجر سال 1356(ق.ر.م.م)
7-قرارداد بیمه که تشریفات آن تابع ماده 2 قانون بیمه است.
8-درخصوص تشریفاتی بودن نقل و انتقال اموال غیرمنقول ثبت شده اختلاف نظر است عده ای مزابق مواد 22 و 47 و 48 قانون ثبت آن را جزء عقود تشریفاتی می دانند که درحال حاضر طبق نظریه شورای نگهبان در حال حاضر تشریفاتی نیستند.