تقسیم بندی که قانون گذار از عقود در قانون ارائه داده است به شرح زیر است:
1- عقد معین : عقدی که نام و شرایط و احکام آن در قوانین مختلف اعم از قانون مدنی آمده باشد مثل: اجاره،بیع،ضمان،مزارعه،مضاربه و...
اصل آزادی قراردادی اصلی ناظر به عقود است و در ایقاعات راه ندارد.
2-عقود غیرمعین(قرارداد خصوصی) : عقدی که طرفین طبق اصل آزادی قراردادی و بنا بر ماده 10 قانون مدنی(قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند درصورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است) منعقد می کنند.
اصطلاح قرارداد بیشتر برای این نوع از عقود استفاده می گردد و طبق اصل لزوم و رضایی بودن قراردادها عقود معین اصولا رضایی و لازم هستند و تقسیم بندی لازم و جایز و رضایی و تشریفاتی بودن مخصوص عقود معین است.
1-عقد فوری: عقدی که اثر خود را در لحظه بر جای می گذارند.
2-عقد مستمر: عقدی که آثار و اجرای آن در طول زمان رخ می دهد مثل اجاره، رهن،کفالت،ضمان.
3-عقود مغابنه ای: عقودی که هر طرف قصد انتفاع دارد و می خواهد سود بیشتری را نصیب خود نماید مثل فروش خانه یال اتومبیل.
4-عقود مسامحه ای: عقدی که طرفین قصد سودجویی ندارند مثل هبه،وقف،عاریه و صلح محاباتی.
از حیث این که آثار شروط و مفاد عقد تا چه حد به اراده طرفین وابسته است عقود به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
1-عقد آزاد: عقدی است که متعاملین هم در انعقاد و هم در تنظیم مفاد آن آزاد هستند مانند بیع که از آزادی برخوردار است و مواردی مثل بطلان بیع ربوی در قانون محدود است.
2-عقد ارشادی: طرفین در انعقاد یا عدم انعقاد آن آزادند ولی اگر چنین عقدی منعقد شود قانون گذار مفادی را به آن ها تحمیل کرده است مانند قرارداد کار که تابع قواعد و مقررات قانون کار است.
3-عقد تحمیلی: عقدی که طرفین یا یکی از آن ها نه در انعقاد و نه در تعیین مفاد آن آزاد نیستند مانند فروش املاکی که در طرح های دولت یا شهرداری قرار می گیرد.
1- در عقد معلق آثار عقد هم زمان با انعقد آن حاصل نمی شود و بعد از حصول معلق علیه ایجاد می شود مثل بیع معلق که بعد از حصول معلق علیه مالکیت حاصل می گردد.
2-در عقود احتمالی آثار عقد هم زمان با عقد حاصل می شود اما فعلیت یافتن آن آثار نسبت به یکی از طرفین یا میزان آن منوط به حصول شرایطی در آینده است مانند عقد بیمه که پرداخت خسارت منوط به ورود خسارت می باشد.
3-در عقد موجل آثار عقد از جمله تملیک یا ایجاد تعهد یا اذن هم زمان با عقد ایجاد می شود فقط انجام آن برای مدتی به تاخیر می افتد مثل زمانی که در بیع خانه موعد تحویل یک ماه بعد تعیین می گردد. در زمان انعقد مالکیت ایجاد گردیده است فقط زمان اجرای تعهدات به تاخیر افتاده است.
همچنین عقود احتمالی به خاطر غرری بودن علی الاصول باطل هستند البته گروبندی در مواردی مثل شنا،تیراندازی و اسب سواری یک نوع عقد احتمالی محسوب می شود.